«ΜΥΘΟΣ: Τα πουλιά κινδυνεύουν από τις ανεμογεννήτριες. ΑΛΗΘΕΙΑ: Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, ανεμογεννήτριες και πουλιά μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά» (Ελληνική Επιστημονική Ενωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) – 15/6/2020)
Παρά τις επιστημονικοφανείς διαβεβαιώσεις της ΕΛΕΤΑΕΝ περί του αντιθέτου, η χωροθέτηση αιολικών πάρκων σε περιοχές υψηλής σημασίας για τα πουλιά αποβαίνει μοιραία για πολλά από αυτά, καθώς χάνουν τη ζωή τους από προσκρούσεις σε ανεμογεννήτριες.
Τον περασμένο μήνα, άλλος ένας μαυρόγυπας εντοπίστηκε νεκρός από πρόσκρουση σε ανεμογεννήτρια αιολικού σταθμού στη Ροδόπη, που βρίσκεται βόρεια του οικισμού Νέα Σάντα, εντός της περιοχής του δικτύου Natura 2000, με την ονομασία «Κοιλάδα Φιλιούρη». Το περιστατικό, όπως και πολλά άλλα που έχουν σημειωθεί το τελευταίο διάστημα, αναδεικνύει το ζήτημα της αναποτελεσματικότητας των αυτοματοποιημένων συστημάτων αποτροπής πρόσκρουσης σε περιοχές από όπου τα πουλιά διέρχονται με μεγάλη συχνότητα, παρά τις διαβεβαιώσεις της ΕΛΕΤΑΕΝ ότι τα συστήματα αυτά διασφαλίζουν τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Το περιστατικό διαπιστώθηκε χάρη τόσο στις κάμερες του συστήματος αποτροπής πρόσκρουσης, που είναι εγκατεστημένο σε ανεμογεννήτρια, όσο και στον πομπό που έφερε το πουλί. Κατά την πρόσκρουση με το πτερύγιο της ανεμογεννήτριας, το πουλί ακρωτηριάστηκε και η δεξιά του φτερούγα αποκόπηκε από το σώμα. Ο νεκρός μαυρόγυπας, που είχε το όνομα Έκτορας, ήταν στο πέμπτο έτος, το πρώτο έτος της ενήλικης ζωής του, και θα άρχιζε να αναπαράγεται τα επόμενα χρόνια, συμβάλλοντας στη διατήρηση του πληθυσμού αυτού του απειλούμενου είδους στη Θράκη. Είχε μαρκαριστεί το 2018 ως νεοσσός, ενώ από τον Οκτώβριο του 2021 έφερε πομπό, ο οποίος είχε τοποθετηθεί από εξειδικευμένο προσωπικό του πρώην Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς, Λευκίμμης, Σουφλίου στο πλαίσιο παρακολούθησης του είδους, με σκοπό την καταγραφή των διαδρόμων μετακίνησης των ατόμων, των κύριων περιοχών που χρησιμοποιούν για τροφοληψία και κούρνια και τη διερεύνηση των αιτιών θνησιμότητάς τους.
Ανεπαρκή συστήματα
«Δυστυχώς, το περιστατικό επιβεβαίωσε για ακόμα μία φορά τις ανησυχίες μας σχετικά με τις επιπτώσεις της χωροθέτησης αιολικών πάρκων σε περιοχές υψηλής σημασίας για τα πουλιά. Όπως έχει επισημανθεί πολλές φορές κατά το παρελθόν, η αποτελεσματικότητα των αυτοματοποιημένων συστημάτων αποτροπής πρόσκρουσης σε περιοχές από όπου τα πουλιά διέρχονται με μεγάλη συχνότητα είναι αμφίβολη», αναφέρει η βιολόγος της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου και Δαδιάς, Σύλβια Ζακκάκ. Αξίζει να επισημανθεί ότι, παρότι το περιστατικό έλαβε χώρα υπό συνθήκες καλής ορατότητας και οι ενέργειες εκτελέστηκαν από το σύστημα, με βάση το προβλεπόμενο πρωτόκολλο, δεν ήταν επαρκείς για την αποτροπή της πρόσκρουσης, καθώς δεν κατέστη δυνατή η έγκαιρη παύση της περιστροφής του ρότορα. «Τα αυτοματοποιημένα συστήματα αποτροπής προσκρούσεων θα μπορούσαν να αποτελέσουν λύση σε περιοχές με χαμηλή πυκνότητα ανεμογεννητριών, από τις οποίες τα πουλιά δε διέρχονται με μεγάλη συχνότητα. Η εγκατάστασή τους σε περιοχές ζωτικής σημασίας για τα πουλιά μπορεί να έχει επιπλέον σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις στους πληθυσμούς, λόγω εκτοπισμού και εξαιτίας των αποτρεπτικών ήχων που εκπέμπονται», τονίζει η κ. Ζακκάκ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την πρώτη συστηματική έρευνα για νεκρά πουλιά σε υφιστάμενα αιολικά πάρκα στην ευρύτερη περιοχή, που είχε πραγματοποιήσει το WWF Ελλάς την περίοδο 2008-2010, είχαν εντοπιστεί τέσσερα όρνια, ένας μαυρόγυπας, δύο φιδαετοί, ένας γερακαετός, τρεις γερακίνες, δύο ξεφτέρια, ένας καλαμόκιρκος, 84 μικρόπουλα και 194 νυχτερίδες. Επιπλέον, πέραν της παραπάνω περιόδου μελέτης, έχουν βρεθεί ένα ζωντανό αλλά ακρωτηριασμένο όρνιο, τρία νεκρά όρνια, τρεις νεκροί μαυρόγυπες, ένας νεκρός κραυγαετός κι ένας νεκρός θαλασσαετός, ενώ λίγες μόλις ημέρες μετά το περιστατικό με τον μαυρόγυπα, στις 8 Ιουνίου 2022, εντοπίστηκε και ένας τραυματισμένος σφηκιάρης κάτω από ανεμογεννήτρια, επίσης εξοπλισμένη με σύστημα αποτροπής πρόσκρουσης, ο οποίος απεβίωσε την επόμενη μέρα.
Σήμερα στη Θράκη εντοπίζονται 167 εγκατεστημένες ανεμογεννήτριες εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000 και άλλες 101 περιφερειακά αυτών (σύνολο 268, εκ των οποίων οι 256 βρίσκονται εντός σημαντικών περιοχών για τα πουλιά).
Παράλληλα, ο αριθμός των αιολικών πάρκων που βρίσκονται σε διαδικασία αδειοδότησης στην περιοχή είναι σχεδόν εξαπλάσιος των εγκατεστημένων, απειλώντας άμεσα ακόμα και τη βιωσιμότητα των πληθυσμών ορισμένων ειδών. Όπως γίνεται φανερό, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη για την εκτίμηση των σωρευτικών επιπτώσεων από το σύνολο των αδειοδοτημένων και υπό αδειοδότηση αιολικών πάρκων για τα προστατευόμενα είδη και τους οικοτόπους και η θεσμοθέτηση ζωνών αποκλεισμού εγκατάστασης νέων αιολικών πάρκων.”
